Sabri Gürses
17 Şubat 2006 tarihinde Hamas örgütünün temsilcilerinin Türkiye'deki görüşmelerinin ardından bir çevirmen, canlı yayında Hamas temsilcisinin konuşmasını ardıl çeviri yöntemiyle çevirmiş, fakat bu çevirmenin bir parti çevirmeni mi, yoksa serbest çevirmen mi olduğu konusu açıklanmamıştı. Biz de Çeviribilim dergisinde bu çeviri haberini konu etmiştik.
Ertuğrul Özkök, Hürriyet gazetesinde, 25 Şubat 2006 günü yayınlanan yazısında bu ardıl çevirinin yol açtığı sorunları konu ediyor. Gerçekten de kısa aralıklarla yapılan ardıl çeviri sırasında, Hamas temsilcisinin konuşmasıyla, çevirmenin çevirisi arasında belirgin bir süresel tutarsızlık vardı. Özkök, bu çevirinin özellikle iki kelimesinin yol açtığı sorunlara değinmiş (abç):
"İki kelimelik zincirleme kaza
HAMAS temsilcisi Meşal'in Ankara'da bulunduğu akşam geç saatlerde, Başbakan'a yakın bir kişi arayarak Meşal'in basın toplantısıyla ilgili şu uyarıyı yaptı:
’’Aman dikkat edin, Meşal'in basın toplantısında söylediklerini tercüman yanlış çeviriyor. Meşal, yumuşak konuşuyor, ama tercüman çok sert şeyler söylüyormuş gibi çeviriyor.’’
Konuştuğum bazı kişiler ise, tam aksine Meşal'in sert konuştuğunu, yumuşak çevrildiğini söylediler.
* * *
Dün Cengiz Çandar'la konuşurken Meşal'in sözlerinin çevirisiyle ilgili çok ilginç, bir o kadar da eğlenceli bir örneği anlattı.
Çandar iyi Arapça bilir.
Meşal'in basın toplantısını televizyondan o da seyretmiş.
HAMAS temsilcisi bir ara "Hukuke'l-Vatani" kavramını kullanmış.
Çandar, "Arapça'da hukuk, hak kelimesinin çoğuludur. Yani 'haklar' anlamına gelir. Meşal, 'milli haklardan' vazgeçmeyeceklerini söylüyordu" diyor.
Oysa tercüman bunu "hukukun üstünlüğü" şeklinde çevirmiş.
"CNN Türk'te Gürkan Zengin'i arayıp bunu düzeltmeyi istedim. Ama kavram böyle geçti."
* * *
Geçti ama bakın ondan sonra neler olmuş.
Çandar anlatmaya devam ediyor:
"Ertesi gün NTV'de Emre Kongar ile Mehmet Barlas'ın programını seyrediyordum. Meşal'in 'Hukukun üstünlüğünden' söz etmesini çok önemli bir gelişme olarak gördüklerini söylediler.
Ertesi gün CNN Türk'te Taha Akyol'u izledim. O da HAMAS'ın ilk defa hukukun üstünlüğünden söz ettiğini belirtip, bunun çok önemli bir gelişme olduğunu söyledi."
Çandar, "Oysa Araplar'da hukukun üstünlüğü diye bir kavram yoktur" diyor.
"Milli haklar" ile "hukukun üstünlüğü" kavramları arasında büyük fark var.
Hatta "milli hak" kavramı, çoğu kez, uluslararası hukukun çiğnenmesi anlamına bile gelebiliyor.
Ama bakın HAMAS liderinin eski siyasi görüşünün hiç değişmediğini anlatan ifadesi, sanki görüşü tamamen değişmiş gibi bir etki yaratabiliyor."
Çeviribilim