Yayın Dünyası AB Terazisinde

Oktay Ertan Milliyet Kitap Aralık sayısında, ÇEFOR'a konuşmacı olarak katılmış olan Kenan Kocatürk'le AB ülkelerindeki ve Türkiye'deki yayın sektörü üzerine bir söyleşi gerçekleştirmiş. Kocatürk, Türkiye Yayıncılar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi sıfatıyla soruları yanıtlamış ve aşağıdaki temel noktaları vurgulamış: 1) Okuma alışkanlığı ve kitaba olan talep arasındaki farklar, AB yayın sektörünün Türkiye'ye göre daha üst düzeyde olmasının temel nedeni. 2) AB sektörünün yaklaşık 400 yıllık bir geçmişinin olması, ülkemizdeki yayıncılık sektöründe yaşanan yapısal sorunların orada çoktan aşılmasını sağlamış. 3) Devlet kurumlarının eğitim alanında ihale yoluyla büyük miktarda kitap alımı yapması haksız rekabete neden olurken AB ülkelerinde bu tür alımlar yayıncılara zarar vermeyecek şekilde ve yerel olarak yapılıyor. 4) AB yayın sektöründe büyük bir tüketici kesimi olan kütüphaneler alım için yüksek bütçeler ayırır ve bol miktarda yeni kitap alımı yaparken ülkemizdeki kütüphanelerin çok düşük miktarda (2003 yılında 47 yeni kitap) yeni kitaplar almaları ve bu kütüphanelerin bir kısmının kapalı (1432 kütüphanenin 250'si) olması yayın sektörüne zarar veriyor. 5) AB sektöründe küçük yayınevlerinin mağdur olmasını engelleyen ve yasalarla sabitlenmiş belli fiyat barajlarının uygulanması, büyük yayınevlerinin düşük fiyattan çok fazla kitap satmasına engel oluyor. Türkiye'de haksız rekabete yol açan "düşük fiyat-çok baskı" satış stratejisi küçük diğer yayınevlerini mağdur durumda bırakıyor. 6) AB sektöründe yazar ve çevirmenler geçimlerini sürdürmek için başka işlerde çalışmak zorunda kalmıyorlar; sanat ödülleri, okuma günleri gibi yerel belediyelerin ve kültür fonlarının desteklediği etkinliklerin çokluğu yazar ve çevirmenlere para desteği sağlarken, diğer yandan "yazar evi" gibi gibi projelerle yazar ve çevirmenlerin barınma ve yiyecek sıkıntlılarının azaltılması hedeflenmiş. Buna ek olarak, yazar ve çevirmenlerin katıldığı toplantı, söyleşi, fuar veya dinletilerde ulaşım ve konaklama gibi masrafları karşılanıyormuş. Türkiye'de bu tip etkinliklerden bahsetmek çok zor. 7) AB üyesi bazı ülkelerde uzun süredir örgütlenmiş durumda bulunan yazar ve çevirmenler, söz sahibi durumdalar. Örneğin, Almanya'da çıkan telif yasasıyla önemli kazanımlar elde ettiler. Türkiye'de ise örgütlenme konusunda yazar ve çevirmenler şimdiye dek başarılı olamadılar. 8) AB üyesi ülkelerde bandrol uygulaması bulunmamaktadır. Türkiye'deki bu uygulama ortadan kaldırılmalıdır. Yayıncılar 2004 yılında 280 milyon bandrol almıştır; denetim yetersizliğinden dolayı bu uygulama yayıncıların devlete para ödemesi haline gelmiş ve asıl amacından uzaklaşmıştır. 9) AB yayın sektöründe edebiyatın payı %30 civarındadır, Türkiye'de ise yayın sektörü dendiğinde akıllara önce edebiyat alanındaki yayınlar geliyor. 10) AB'de çeviri kitaplara olan ilgi son yıllarda oldukça arttı. 2003 yılına ait çeviri kitap oranları: İngiltere'de % 3.3, Almanya'da % 14, Fransa'da % 17, Danimarka'da % 19, Hollanda'da % 24, İtalya'da % 25, İspanya'da % 26, İsveç'te % 60, Romanya'da ise % 90 oranındaki kitaplar çeviri.