Bilirbilmezler ya da Bouvard ile Pecuchet

Sabri Gürses Tahsin Yücel, ÇEFOR'da Bilirbilmezler ya da Bouvard ile Pecuchet'yi çevirme serüvenini, bilgisayarla yaptığı ilk çevirinin kendisine verdiği keyfi anlatmaya başlayınca salondan bir mırıltı bulutu yükseldi. Konunun özü bu olmadığından Yücel, ayrıca açıklama yapmadı, fakat salonda Bilirbilmezler'i duymamış olanların çokluğu şaşırtıcı değildi. Dünya edebiyatının tartışmasız en olağanüstü kitaplarından biri olan bu yapıt, ne yazık ki ülkemizde ancak Flaubert'severlerin bildiği bir yapıt olarak duruyor. Kayıp Zamanların İzinde, Ullyses, Petersburg, Dava gibi modern başyapıtlardan çok daha önce yazılmış ve hiç de abartmaksızın postmodern niteliklerle bezeli olduğu söylenebilecek olan bu başyapıt, bundan 15 yıl önce, yazılışından 110 yıl sonra çevrildi ve yayınlandı.* Bu roman, Bouvard ve Pecuchet adlı iki arkadaşın modern çağın bütün bilimlerini, bir bir öğrenme ve uygulama çabalarını konu etmektedir. Son satırı yazılmamış bir romandır, Flaubert romanla ilgili ayrıntılı notlarını almış, bu notlar arasında romanının sonuna da yer vermiştir, fakat kaleme almaya ömrü yetmez. Flaubert'in bütün bilimcilerden daha bilimci olmaya kalkışmasının bir ürünü olan bu roman, sonu romanlaştırılmadığı halde bu notlar sayesinde tamamlanmış bir roman sayılır. Bu roman kesinlikle çevirmenlerin romanıdır. Bouvard ve Pecuchet bütün bilimleri ve sanatları denedikten sonra, "başlarlar kopya etmeye." Bu, bence, çevirinin ve çeviribilimin doğuşuna yönelik bir çağrıdır. Bu yüzden, bütün sanatlar ve bilimler hakkında bilgi sahibi olması gereken (ya da beklenen) çevirmenin kutsal kitabı sayılabilir bu roman. * 1990 baskısı piyasada hâlâ mevcut olduğuna göre, 15 yıl içinde ilk baskısı tükenmemiş olmalı. Fakat Can Yayınları, bu romanın, Tahsin Yücel'in de önsözünde eksikliğini dile getirdiği daha fazla açıklayıcı yazı ve Yerleşik Düşünceler Sözlüğü'yle birlikte özel bir baskısını hazırlarsa, olağanüstü bir iş yapmış olur. Bu baskının tanıtımına kitap için yapılan televizyon filminin gösterimi de eşlik edebilir.