Gizlenmiş İki Çevirmen

Sabri Gürses Zeynep Casalini'nin Duvar adlı, benim hoşuma giden şarkısına çekilen klip, büyük ölçüde Dimitri Kantemir'in Fener, Balat'ta bulunan tarihi evinin önünde geçiyor. Bu ayrıntıya dair bir not düşülmemiş klibe, fakat bunu sıradan bir fon gibi kullanmadıklarını sanıyorum: Dimitri Kantemir, vaktiyle Boğdan prensi olan ve Ruslardan kaçarak Osmanlı sarayında uzun yıllar yaşamış olan biri. Osmanlı musikisi ve tarihi üzerine önemli çalışmaları var ve kuşkusuz, tercümanlık yapmış. Bugün harap halde olan ev ya da küçük sarayının önünde Casalini'nin ardında görülen iki dilli bir mermer levha var. Bir başka gizlenmiş çevirmen de, yıllar önce okuduğum, hayran kaldığım ve şans eseri geçenlerde tekrar gözden geçirmiş olduğum Fahim Bey ve Biz adlı romanın baş kahramanı. Abdülhak Şinasi Hisar'ın olaganüstü bir üslup inceliği ve benzersiz bir ustalıkla kaleme aldığı bu ilk roman meğer şöyle başlıyormuş: Bir gün, gazetelerde, 'Hazin bir vefat' başlığı altında kısa bir fıkra çıktı: 'Bursa eşrafından, eski maslâhatgüzarlarımızdan, Tütün İnhisarı İdaresi Mütercimi Ahmet Fahim Bey eceli mev'udiyetiyle vefat etmiştir. Merhum, her cihetle faziletli, hür fikirli, geniş bilgili, çok nezaketli, şahsına hürmet telkin ettirmiş ve dostları tarafından çok sevilmiş bir zattı. Vefatı zayiattandır. Mevlâ rahmet eyliye!' Benim dikkatimi vaktiyle okuduğumda pek çekmemiş olan, genelde pek değinilmeyen bu ayrıntıyı ayrıca yazayım: Fahim Bey bir mütercimmiş! Kitapta çok özel bir karakter, sosyal tuhaflıklarımızın ta kökenlerine işaret eden bir karakter anlatıldığından bu ayrıntı aslında çok önemliymiş, doğrusu kaçırmışım!